Persoonsgerichte zorg betekent goed aansluiten op behoeftes. Maar wat zijn die behoeftes precies? En hoe sluit je goed aan als begeleider, of als persoonlijk begeleider in de gehandicaptenzorg? In dit artikel vind je 9 kenmerken die cliënten belangrijk vinden in de begeleiding. Bij een deel daarvan vind je ook hulpmiddelen en tips. 

Er is natuurlijk niet iets wat voor iedereen geldt. Ieder mens is anders. Het belangrijkste is dat je aansluit op behoeftes van de persoon. Toch zijn er wel kenmerken die vaker terugkomen in verhalen van mensen met een beperking. Verhalen die we ophaalden voor het project Begeleiding à la carte.

Ervaringsleren en samenwerken met ervaringsdeskundigen

In dit artikel besteden we aandacht aan deze kenmerken. Daarnaast vertellen we wat je nog meer kunt doen om goed aan te sluiten op behoeftes. Dit kan door met je collega’s te gaan ervaringsleren. En door meer samen te gaan werken met ervaringsdeskundigen. Meer daarover lees je onder de negen kenmerken.

Nog meer doen met persoonsgerichte zorg

Werk je als begeleider, persoonlijk begeleider, of persoonlijk begeleider gehandicaptenzorg? Dan zijn dit de kenmerken die cliënten belangrijk vinden in jouw begeleiding:

1. Ik wil een band met jou kunnen opbouwen
Wisselende begeleiders; veel cliënten en ervaringsdeskundigen geven aan dat knap lastig te vinden. Daarom is een aantrekkelijke werkcultuur in jouw organisatie belangrijk. Zodat werknemers langer in dienst blijven.

2. Ik wil zelf kunnen bepalen.
In de waan van alledag, kan het soms verleidelijk zijn om in de actiestand gaan. Vooral om op te lossen. Soms neem je dan onbedoeld de regie over. Terwijl eigen regie heel belangrijk is voor cliënten en ervaringsdeskundigen.

3. Ik vind gemeende aandacht van jou belangrijk.
Oprechte aandacht. Het is lastig als je het druk hebt. Toch is het nodig als je goed wil aansluiten op behoeftes van cliënten. Het is de basis van je contact. Het scheelt al heel veel als je aandacht onderwerp van gesprek maakt. En regelmatig aandacht geeft aan geluk of welbevinden.

4. Ik wil zelf kunnen ervaren.
Zelf kunnen ervaren en uitproberen, is een voorwaarde om te ontwikkelen. Het is een menselijk verlangen dat iedereen heeft. Door goedbedoelde zorgen, kan die nodige experimenteerruimte echter beperkt worden. Belangrijk om als begeleider daar op te letten.

5. Ik wil dat je mij als totaal mens ziet.
Als totaal mens worden gezien, is belangrijk voor cliënten. Dit betekent dat er ook oog moet zijn voor talenten, dromen en ontwikkeling. En alles wat er nodig is voor een fijn leven. Daarnaast vraagt het om niet langer vanuit het eigen aanbod uit te gaan.

6. Ik wil vertrouwen krijgen.
Organisaties in de gehandicaptenzorg willen natuurlijk dat cliënten veilig zijn. Als professional wil je wellicht iemand beschermen. Toch kunnen mensen onzeker worden van goedbedoelde zorg. Ook kunnen ze beperkt worden in hun ontwikkeling.

7. Ik wil vooral hulp wanneer ik daarom vraag.
Vaak krijgen mensen met een beperking goedbedoelde hulp aangeboden. Dit kunnen zij als bemoeienis ervaren. Zeker wanneer dat te vaak en door te veel mensen gebeurt. Dat effect wordt nog eens versterkt als niemand de regie heeft.

8. Ik wil dat je met mij praat, in plaats van over mij.
Cliënten ervaren het als heel vervelend als er over hen wordt gesproken. Uit de verhalen van ervaringsdeskundigen komt dit steeds weer terug. Dit geldt zowel voor gesprekken, als bijvoorbeeld het ondersteuningsplan.

9. Ik wil dat je gelijkwaardig met me omgaat 
Ervaringsdeskundigen vertellen dat ze het belangrijk vinden om als gelijke gezien en behandeld te worden. Ook willen ze vooral geholpen worden om in hun eigen kracht te gaan staan. ‘Het is belangrijk dat een begeleider naast je gaat staan.’ Bekijk de inzichten, hulpmiddelen en tips om een sfeer van gelijkwaardigheid neer te zetten. 

Nog meer doen met persoonsgerichte zorg

Ga een stapje verder: maak gebruik van ervaringsleren. Deze kenmerken weten is één ding. Maar er is nog meer wat je kunt doen om je beter in te leven. Bijvoorbeeld door samen met jouw collega’s gebruik te maken van ervaringsleren. Ervaringsleren betekent je gevoelsmatig inleven in cliënten. Dat heeft een nog veel groter effect. Je onderneemt dan een activiteit waarbij je:
 ■  Iets ervaart of ondergaat. 
 ■  Meerdere zintuigen betrekt.
 ■  Meer bewust raakt van ‘hoe iets is’.

Ga meer samenwerken met ervaringsdeskundigen

Naast ervaringsleren, kan jouw zorgorganisatie actief samenwerken met ervaringsdeskundigen. Steeds meer zorgorganisaties zien de waarde in van ervaringskennis van (voormalig) cliënten. Het is vooral goed om dingen zichtbaar te maken die je zelf niet ziet. Ervaringsdeskundigen kijken namelijk net even anders.

In de publicatie ‘Ervaringsdeskundigheid voegt iets unieks toe’ vind je onder andere goede voorbeelden. Daarnaast lees je welke rollen ervaringsdeskundigen kunnen vervullen. En tot slot waar de begeleiding aan moet voldoen.

Over Begeleiding à la carte

Deze aanpak is ontwikkeld in het vernieuwingstraject Begeleiding à la carte 1 van Volwaardig leven [2019-2021). Inmiddels is er een vervolg gekomen op dit vernieuwingstraject, Begeleiding à la carte 2. In Begeleiding à la carte 2 gaan zorgorganisaties aan de slag met vernieuwende en persoonsgerichte zorg.